Tôi không đủ kiến thức để lạm bàn
về cuộc chiến ở Việt Nam ,
trước khi nó kết thúc vào ngày 30/4/1975. Trên thế giới, có mấy nước không xảy
ra nội chiến? Nhưng cái cách người ta đã khép lại quá khứ, có vẻ nó nhân văn
hơn chúng ta?
Năm 1984, trong một chuyến cùng
các anh chị trong cơ quan vào Hòa Vang - Đà Nẵng công tác, tôi có dịp tiếp xúc
với những công nhân trẻ, và là người địa phương. Cùng ở một dãy nhà tập thể,
thấy có khách ngoài Hà Nội vào, thái độ lại thân thiện nên họ hào hứng bắt
chuyện. Ban đầu còn rụt rè, sau thì chân tình, cởi mở hơn. Không biết do cùng
lứa tuổi, hay do sự chân thành mà họ bắt đầu tin tưởng, để có thể tâm sự mà
không thấy ngại ngần. Tôi cảm thấy rõ sự nuối tiếc, bên trong những hồi ức của
họ, về những ngày còn cắp sách đến trường, quan hệ thày trò đầy nhân ái (chứ
không sợ hãi như bây giờ), về cuộc sống không bao giờ biết đến cá khô mặn chát
trong bữa ăn tập thể, về sự mặc cảm là người của “chế độ cũ” trong cuộc sống
hiện tại.…Và tôi, người bên này cuộc chiến – không hề cảm thấy “hãnh diện”, nếu
không nói là có phần hổ thẹn!
