Bài của nhà văn Hoàng Quốc Hải
Qua diễn biến cuộc họp báo của Bộ trưởng
Chủ nhiệm văn phòng Chính phủ 17 giờ ngày 30 tháng 6 năm 2016, tôi thấy:
Các Bộ ,Ngành có liên đới làm việc cật
lực trong gần 3 tháng, đã cho ra kết quả như ông Bộ trưởng Mai Tiến Dũng báo
cáo tóm tắt.
Riêng thông tin này được công bố đã
khiến dân chúng cả nước tạm yên lòng.
Nhưng theo tôi, các Bộ, Ngành chưa chấp
hành nghiêm túc ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, rằng đây là sự
việc nghiêm trọng, phải tìm đầy đủ nguyên nhân và xử lý nghiêm theo pháp luật
của Nhà nước.
Ở đây có nhiều vấn đề mà các ngành chấp
hành ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng,tuy có nhiều cố gắng nhưng chưa triệt để.
Trước hết là Bộ tài nguyên môi trường. Tôi chưa hề thấy có đánh giá một cách
tương đối chi tiết về các tác hại trước mắt, tác hại lâu dài, tác hại tiềm ẩn
do việc hủy diệt môi trường từ Formosa gây ra. Cũng như cảnh báo các chất độc
do nó gây ra tác hại đến môi sinh ra sao, và cách phòng tránh khi nó nhiễm vào
nguồn nước, vào các sinh vật biển cũng như vào các nguồn thực phẩm có xuất xứ
từ vùng biển bị nhiễm độc. (Tất nhiên việc này phải phối hợp với Bộ Y tế ). Và
nữa việc tẩy rửa môi trường. Việc thu lượm các trầm tích như kim loại nặng độc
hại kết tụ ở tầng đáy. Việc phục hồi các loài rong, tảo, san hô v. v… và cho cả
môi trường sinh thái biển miền Trung sẽ theo lộ trình nào, và thời gian bao
lâu.Bộ trưởng TNMT nói: “ Chúng tôi dựa trên nhiều yếu tố như thiệt hại trực
tiếp của người dân, thiệt hại về môi trường, về du lịch…”. Vậy những thiệt hại
mà ông Bộ trưởng dựa vào đó, chắc chắn đã có phân tích và thống kê. Xin ông
công bố. Nếu chưa thống kê, phân tích mà ông phát ngôn như vậy, thì chưa thuyết
phục.
Về hệ sinh thái, ông Bộ trưởng TNMT Trần
Hồng Hà nói: “ Về hệ sinh thái của biển và rừng ngập mặn không có vấn đề gì,
tuy nhiên san hô bị ảnh hưởng 400 ha”.
Tôi nghi ngờ kết luận này. Những gì phơi
ra trên mặt nước và tầng đáy của vùng biển Vũng Áng Hà Tĩnh và kéo dài tới Thừa
Thiên- Huế hơn 200km, mọi sinh vật đều bị hủy diệt. Cho tới nay trên các bãi
biển bị nhiễm độc, khó tìm được một con còng gió, con dã tràng.Vậy mà lại nói
hệ sinh thái của biển…không có vấn đề gì.
Nước ta có tới 3260 km bờ biển, chứ
không phải chỉ có hơn 200km bờ biển thuộc 4 tỉnh miền Trung . Và biển cùng thềm
lục địa có diện tích gấp gần 4 lần diện tích đất liền, nó mới chính là không
gian sinh tồn cho cả dân tộc từ nay về sau. Biển không chỉ có tôm cá, mà còn
nhiều loài sinh vật quí hiếm khác,nhất là tài nguyên khoáng sản đã làm mờ mắt
kẻ xâm lược biển, đảo của ta.
Môi trường là sự sống của con người.Hủy
hoại môi trường là hủy hoại sự sống.Bảo vệ môi trường sống là trách nhiệm của
mỗi công dân.Nhân sự cố Formosa,Nhà nước nên có kế hoạch giáo dục toàn dân về ý
thức bảo vệ môi trường,đồng thời kiện toàn cho chặt chẽ Luật môi trường.Bởi chỉ
có Luật mới có khả năng chế tài, và Luật mới là công cụ giám sát có hiệu lực
các cơ sở sản xuất trên lãnh thổ nước ta.
Về số tiền 500 triệu USD do Formosa đề
nghị, ông Bộ trưởng TNMT nói: “ Con số đáp ứng được phần lớn mục đích yêu cầu
chúng ta đặt ra”.
Kết luận này có vẻ chung chung quá.Những
mục tiêu đề ra là những mục tiêu nào? Có phải 500 triệu USD này là tiền Chính
phủ phạt Formosa vi phạm nghiêm trọng Luật môi trường của VN. Hoặc đó là tiền
bồi thường thiệt hại trước mắt cho ngư dân và các ngành có liên quan, nhờ Chính
phủ chi trả thì cũng có lý. Còn nói là tiền bồi thường để phục hồi sinh thái
biển miền Trung ,và khắc phục những hệ lụy lâu dài và toàn diện do Formosa gây
ra, thì đó là sự nhạo báng cả dân tộc này.
Còn ông Bộ trưởng LĐTBXH Đào Ngọc Chung
sáng 28.6.2016 tuyên bố tại Quảng Trị là: “Sẽ gấp rút xây dựng và trình Thủ
tướng một đề án tổng thể vấn đề dạy nghề và tạo việc làm cho hơn 1 triệu lao
động ở 4 tỉnh miền Trung bị ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp về thảm họa môi
trường tháng 4 vừa qua.”
Tôi không hiểu ông Bộ trưởng nói đến đào
tạo nghề cho hơn 1 triệu lao động là nghề gì. Tôi hy vọng vẫn là nghề cá.Vì chỉ
có nghề cá mới phù hợp với ngư dân.Và như vậy thì sắp tới sẽ trang bị tầu vỏ
thép, công suất lớn cho ngư dân miền Trung đánh bắt xa bờ, tạm nghỉ khai thác
ngư trường gần bờ vì nhiễm độc.Thật vậy, muốn đánh bắt xa bờ phải có tầu vỏ
thép công suất lớn, trang thiết bị hiện đại.Vì vậy Bộ LĐTBXH nói đào tạo nghề
cho hơn 1 triệu lao động 4 tỉnh miền Trung là có lý. Ngư dân ngoài đánh bắt
cá,còn giữ ngư trường. Giữ ngư trường cũng tức là giữ biển,đảo;góp phần giữ gìn
toàn vẹn lãnh thổ,lãnh hải cho Tổ quốc.
Tôi hy vọng qua việc đào tạo nghề cho cả
triệu ngư dân miền Trung của Bộ LĐTBXH, sắp tới sẽ có hàng ngàn tầu vỏ thép
lưới rê như chiếc tầu vừa hạ thủy của ngư dân Lưu Văn Truyền xã Xuân Hội, huyện
Nghi Xuân tỉnh Hà Tĩnh. Và đây cũng là chiếc tầu vỏ thép đầu tiên của ngành cá
Hà Tĩnh, tổng chi phí cho việc đóng tầu và ngư cụ chỉ có 13 tỉ Việt Nam đồng. Như
vậy vừa tăng cường sản lượng cá cho 4 tỉnh miền Trung, vừa đảm bảo trên mặt
biển của nước ta, luôn có người của ta canh giữ.
Còn như đào tạo cho hơn 1 triệu lao động
đó chuyển nghề và bỏ biển, thì đây lại là một thảm họa khôn lường. Nó tựa như
việc ta tự dâng biển đảo của ta cho giặc vậy.
Với Bộ Công an, tôi nghĩ Bộ ta đang vào
cuộc, đang hoàn thiện hồ sơ khởi tố hình sự vụ án nghiêm trọng này, về tội ác
hủy diệt môi trường gây nên thảm họa cho các sinh vật biển kéo dài hơn 200km và
ảnh hưởng vô cùng lớn đến cuộc sống và tinh thần của hàng triệu người dân khắp
4 tỉnh miền Trung.
Tội ác hủy diệt môi trường do Formosa
gây ra, với những nguy hiểm tiềm ẩn lâu dài không chỉ về kinh tế, mà còn cả cho
giống nòi, lớn tới mức ta chưa hình dung nổi. Rất mong các nhà khoa học tự
nhiên và khoa học xã hội nhân văn có lương tâm, và có trình độ hãy bĩnh tĩnh
hợp tác nghiên cứu sâu hơn,toần diện hơn để khi đưa ra các giải pháp khắc phục
thảm họa môi trường này có hiệu quả. Bởi đây không chỉ là cá mà là người.
Tôi không nghĩ 500 triệu USD mà mua được
nền pháp trị Việt Nam. Bởi tất cả các thực thể tồn tại trên lãnh thổ VN đều bị
điều chỉnh bởi pháp luật VN.
Lại một lần nữa Formosa ngạo mạn ,và họ
đang báng bổ dân tộc ta một cách hoàn chỉnh, nếu như họ mua được pháp luật Việt
Nam bằng tiền!
Thật ra ngành công nghiệp luyện thép và
bô xít thuộc về loại công nhiệp bẩn, khó có thể len chân được vào các nước phát
triển.Ngay các nước nghèo ở Châu Phi họ cũng không chứa chấp.Và mới đây Thủ
tướng cũng chỉ đạo,chúng ta cần đầu tư nước ngoài nhưng không phải bằng mọi
giá.Và cần đầu tư nước ngoài,nhưng không vì thế mà từ bỏ môi trường.
Cho nên hành động của Formosa phải xem
là tội phạm môi trường, cần phải truy tố để giữ nghiêm pháp luật của một nước
có chủ quyền.
Hà Nội 1.7.2016
ẢNh: Nhà văn Hoàng Quốc Hải - áo trắng cộc tay trong một lần đến
với biển.
Ông là nhà tiểu thuyết lịch sử, đã xuất
bản các bộ tiểu thuyết nổi tiếng: Bảo táp Triều Trần, Tám đời vua Lý, Kẻ sĩ với
Thời cuộc (tiểu luận)