Truyện ngắn của Vũ Bão
Nếu mọi chuyện trên đời đều diễn biến đúng như ta dự định thì đến bây
gờ tôi chẳng còn gì mà viết về trận đánh bốt Chè năm ấy nữa. Công tác chuẩn bị
chiến trường tiến hành đúng tinh thần chỉ đạo của phòng tham mưu. Số liệu biến
động về quân số và vũ khí của địch được điểm từng ngày. Sơ đồ phòng ngự bốt Chè
được vẽ đi vẽ lại đến độ tin cậy gần như tuyệt đối. Trinh sát hoả lực kiểm tra
đi kiểm tra lại toàn bộ hoả điểm, đánh dấu bằng đủ các loại lý hiệu trên sơ đồ.
Thế là chắc quá chứ gì !
Chiến tranh không phải trò đùa, chỉ có một bên bắn
súng và một bên chỉ được quyền ăn đạn. Phải công nhận tên đại uý chỉ huy trưởng
bốt Chè là một tay cáo già trong chiến trận, biết giấu chủ bài. Mặc cho mỗi lần
trinh sát hoả lực, quân ta nhử thế nào, hắn vẫn ghìm không cho hai ổ đại liên
găm ở hầm ngầm phát hoả. Chính vì thế, khi đại đội chúng tôi bung hàng rào tiến
vào trung thâm theo đội hình đầu nhọn đuôi dài, hắn mới cho hai ổ đại liên ở
hầm ngầm bắn chéo cánh sẻ. Ðợt tiến công của chúng tôi bị chặn khựng lại. Cả đại
đội nằm dán bụng xuống đất, không ngóc đầu lên được. Giá có phép gì dũi được
đất, dìm cả người xuống, chúng tôi mới hy vọng giữ được cả gáo lẫn càng.
Tình huống bất ngờ này không hề được tính đến trong
phương án tác chiến. Các cấp chỉ huy không kịp phản ứng, cứ đâu nằm yên đấy.
Mọi lần trước, đại đội bị vấp, chi uỷ thường hội ý cấp tốc rồi vạch chủ trương,
nhưng lần này Luật, đại đội trưởng nằm ngay vị trí tiểu đội mũi nhọn chúng tôi,
chính trị viên ở cuối đội hình, chính trị viên phó đang lo kéo một số thương
binh ra ngoài hàng rào kẽm gai băng bó. Chính trị viên rút khẩu Xmít Oétxon,
bắn một phát lên trời rồi bật dậy lao về phía trước hô lớn :
- Các đảng
viên cộng sản tiến...
Một viên đạn đã cắt ngang khẩu hiệu tiến quân. Luật
bò lùi xuống bên tôi, hất đầu về phía hoả điểm trước mặt.
- Cậu diệt
thằng trái, còn thằng phải để mình.
Tiểu đội mũi nhọn chia đôi hàng chữ V, một nửa bò
theo Luật, một nửa bò theo tôi. Thằng Vĩnh nằm bẹp lại. Tôi bò lùi xuống :
- Sao ?
Giọng Vĩnh lạc hẳn đi :
- Ðạn nó bắn như
mưa, lên sao được.
- Mày nằm đây
chờ chết à !
- Lên cũng
chết.
Không sao ép một thằng hèn thành người lính dũng cảm
trước làn mưa đạn được, tôi quát lên :
- Ðưa băng đạn
cho tao. Cả hai quả lựu đạn nữa.
- Thế nó phản
kích, tôi chết à.
Tôi lộn tiết, giằng luôn khẩu tiểu liên của nó :
- Tao phải
lên, mày giữ lá cờ đại đội cho tao.
Bò dưới làn đạn, tôi vẫn quan sát hoả điểm. Tự dưng
đốm lửa tắt lịm ở lỗ châu mai. Bọn địch đang thay băng đạn. Tôi bật dậy lao lên
áp sát hầm ngầm. Bọn giặc ẩy lựu đạn ra. Tôi chộp ngay lấy, nhét vội vào lỗ
châu mai rồi lùa nòng tiểu liên lia một băng. Tiếng reo hò ở phía sau vang dội
bên tai tôi. Ðại đội bốn đã tràn ngập căn cứ giặc. Chưa trận nào chúng tôi vất
vả như lần này. Chúng tôi phải vật nhau với từng lô cốt con, đến gần sáng mới
đánh sập sở chỉ huy của giặc. Luật nhảy bổ lên ôm chầm lấy tôi. Tiểu đoàn
trưởng chạy ào đến :
- Nhanh lên các bố ơi. Gần sáng rồi, thu dọn
chiến lợi phẩm nhanh lên. Hencát nó cù cho dài rốn, lại iarơcu(1) bây giờ. (1.
IRQ : ỉa ra quần.)
Tôi quay lại thấy thằng Vĩnh vừa chạy đến. ống quần
bên trái bám chặt vào bắp đùi nó. Tôi giật vội băng cứu thương vẫn cài ở thắt
lưng. Luật giơ tay cản lại :
- Nó vãi linh
hồn toé ra quần đấy.
Chúng tôi rút về thôn Nội, cách bốt Chè bốn kilômét.
Dân quân đã đào sẵn hầm hố tránh máy bay. Các đơn vị ở thê đội hai đêm qua, bây
giờ đã chia nhau bảo vệ vòng ngoài cho chúng tôi. Các gia đình ở nông Nội đã chia
nhau mỗi nhà nấu sẵn nồi cháo gà, nhưng sau một đêm vừa bận tập vừa lăn lê bò
toài, đứa nào đứa ấy chỉ húp qua loa. ¡n là phụ, ngủ là chính, nằm lăn trên ổ
rơm chẳng đứa nào biết đất là gì, trời là gì nữa. Ðột nhiên tôi bị dựng dậy.
Mắt nhắm mắt mở, tôi nghe lõm bõm lệnh của Luật :
- Ði công tác
đột xuất. Cả tiểu đội chỉnh đốn quân trang, lên tiểu đoàn nhận nhiệm vụ.
- Rõ !
Lên tiểu đoàn trưởng, chúng tôi mới biết có đồng chí
Bạn về quay phim. Trận đánh đã kết thúc, chúng tôi phải diễn lại. Cảnh đồng chí
Bạn cần quay đầu tiên là cảnh cắm cờ trên bốt Chè.
Tôi ngơ ngác hỏi lại :
- Báo cáo tiểu đoàn trưởng, đánh xong, thu dọn
chiến trường rồi về đây ngay, chúng tôi không kịp cắm cờ.
- Thì lên phim, các đồng chí phải đóng lại.
- Báo cáo tiểu đoàn trưởng, chúng tôi có cờ đâu
mà cắm.
- Lá cờ Quyết Thắng, trung đoàn trưởng giao cho
tiểu đội mũi nhọn trước giờ xuất kích đâu ? Ðồng chí là tiểu đội trưởng nhận cờ
trước hàng quân, tại sao đồng chí lại nói là không có cờ ?
- Báo cáo tiểu đoàn trưởng, lúc đại đội trưởng
ra lệnh cho tôi lên, tôi giao cờ cho đồng chí Vĩnh. Lúc tôi bịt mồm được thằng
đại liên, cả đại đội xông lên, đồng chí Vĩnh cũng ào theo, bỏ quên cờ ở trận
địa.
- Tại sao các đồng chí không đi tìm ?
- Báo cáo tiểu đoàn trưởng, tôi quay lại tìm
nhưng ở chỗ ấy, tôi chỉ ba hố cối 81, chẳng thấy lá cờ đâu cả.
Tiểu đoàn trưởng quay sang bảo liên lạc viên xuống
đại đội ba lấy lá cờ Quyết Thắng khác lên.
Cũng may cho thằng vĩnh lại lấy cháu tham mưu trưởng
trung đoàn nên việc này đã được tiểu đoàn trưởng cho qua. Chuyện này thôi không
nói nữa.
Vừa gặp chúng tôi ở sở chỉ huy trung đoàn, đồng chí Bạn tươi cười bắt tay chúng tôi :
- Vĩnh quang Việt Nam. Tôi tự hào chúng mày !
Chúng tôi mím môi lại không dám cười.
Dựng lại cảnh cắm cờ không đơn giản như chúng tôi đã
tưởng. Ðại đội tiểu pháo 20 ly dàn ở vòng ngoài, đại đội trọng liên trợ chiến bố
trí ở vòng trong, bốn đài quan sát phòng không dựng ở bốn hướng, một đại đội bộ
binh bố trí quanh bốt Chè sẵn sàng đánh quân nhảy dù định vồ mồi. Còn chúng
tôi, theo lệnh của đồng chí Bạn, chúng tôi cứ phải diễn đi diễn lại cảnh diệt
hầm ngầm cho đến khi thấy đạt yêu cầu, máy quay phim mới bắt đầu quay. Thật hại
cho tôi, khi thử pháo nổ, một mảnh bê tông trong hầm ngầm văng vào đầu gối tôi
làm ngã dúi xuống. Tôi định chồm dậy nhưng chân không đủ lực làm điểm trụ được
nữa rồi. Y tá chạy vào dìu tôi ra băng bó cho cầm máu. Thế là tôi không được
đóng tiếp cảnh sau nữa. Luật đến gặp anh phiên dịch, nhờ anh báo cáo với đồng
chí Bạn cho thay người cắm cờ. Ðồng chí Bạn gật đầu, vừa lững thững đi trước
tiểu đội chúng tôi đang xếp hàng ngang vừa ngắm nghía từng đứa. Khi quay trở
lại đồng chí Bạn dừng chân trước mặt Vĩnh, trỏ ngón tay vào ngực cậu ta :
- Tốt. Người lính này cầm cờ.
Trước khi chúng tôi đi, tiểu đoàn trưởng nhắc đi
nhắc lại : Bộ phim này rất quan trọng, cả thế giới sẽ xem bộ phim này. Mỗi ý
kiến của đồng chí Bạn là một mệnh lệnh, các đồng chí phải nghiêm chỉnh chấp
hành. Chính vì thế, Luật vừa giơ tay định nói câu gì đó phản đối nhưng anh vội
bỏ tay xuống. Từ đó anh mất vui, đóng cảnh cắm cờ chẳng lấy gì làm hào hứng.
Công binh điểm hoả tám cái bánh khảo (1) xung quanh sở chỉ huy bốt Chè cho đồng
chí Bạn thu cảnh khói lửa vào ống kính. (1. Bánh khảo : bộc phá.)
Ðến cảnh cắm cờ, theo sự chỉ dẫn của đồng chí Bạn,
Luật vung khẩu Xmít Oétxơn vọt lên trước, Vĩnh giương cao cán cờ chạy theo anh,
cả tiểu đội chạy theo sau. Cắt cảnh. Tiếp đó, Vĩnh chạy lên nóc sở chỉ huy, co
chân đạp cán cờ cho lá cờ tam tài đổ xuống đất, Vĩnh đứng xoạc chân phất cao lá
cờ Quyết Thắng, cả tiểu đội chia nhau đứng hai bên, Vĩnh vừa giơ cao khẩu tiểu
liên K50 băng cối vừa hết thật to. Cả tiểu đội phải diễn đi diễn lại cảnh quay
này đến ba lần để đồng chí Bạn quay phim. Thấy chúng tôi có chiều uể oải, anh
phiên dịch phải giải thích thêm : Theo tiêu chuẩn quốc tế thì quay ba dựng một.
Các đồng chí đánh bốt Chè đã vất vả rồi, bây giờ cố vất vả thêm chút nữa để
phản ánh khí thế xung trận của quân đội chúng ta cho toàn thế giới biết. Kết
thúc chầu quay phim đến tái mào, chúng tôi mới được quay về thôn Nội. Trước khi
đóng máy, đồng chí Bạn lần lượt bắt tay chúng tôi :
- Vĩnh quang Việt Nam. Tôi tự hào chúng mày.
Ðời lính chiến vùi đầu trong trận mạc, thì giờ đâu
mà nghĩ đến những thước phim đã quay. Sau mỗi trận đánh, nhìn thấy nhau đủ càng
đủ gáo là lính mừng rồi. Ðến khi chiến tranh kết thúc, chúng tôi lần lượt trả
súng quay về kiếm sống, quên cả cái chuyện cảnh phim cắm cờ trên bốt Chè. Một
hôm đi cắt tóc, tôi vơ một tờ báo xem cho đỡ buồn. Dòng chữ đậm đập ngay vào
mắt tôi loan tin bộ phim tài liệu Dặm đường máu lửa vừa hoàn thành. Tôi sực nhớ
đến đồng chí Bạn : "Tôi tự hào chúng mày". Tôi xem tiếp tấm ảnh ở
cuối bài. Ơ thằng Vĩnh đang xoạc cẳng đứng trên nóc chỉ huy, hay tay phất cao
lá cờ Quyết Thắng, lũ bạn tôi, nhặt mỗi thằng ở một tiểu đội đứng dàn hàng
ngang hai bên thằng Vĩnh, súng giơ cao, miệng đang gào. Tuy biết đây chỉ là
cảnh diễn lại sau trận đánh, nhưng tim tôi vẫn cứ đập rộn lên khi đọc đến dòng
chú thích : "Cảnh cắm cờ chiến thắng trên nóc sở chỉ huy bốt Chè trong
phim Dặm đường máu lửa".
Câu chuyện nếu chỉ đến thế cũng chẳng có gì mà bàn nữa. Chuyện kiếm miếng ăn hàng ngày choán ngợp hết cuộc sống đời thường của
người lính đã giã từ vũ khí. Bằng khen không treo, huân chương không đeo, miễn
là kiếm được cái gì đó đổ vào nồi là nhất. Vả lại, điện ảnh, còn gọi là xinêma,
họ tha hồ mà diễn nhiều trò ma trước mắt chúng tôi. Cần quay phim chuồng lợn
tập thể làng tôi thì người ta đi khiêng những con lợn súc của xã viên về trại
lợn. Sợ lũ lợn cắn nhau người ta sát tỏi vào mồm chúng. Cần quay phim ao cá
điển hình của làng tôi, người ta đã đi mua hàng xảo cá chép cỡ xắt ba xắt tư đổ
vào thuyền nan cứ như họ vừa kéo được mẻ cá dưới ao lên. Chiến thắng bốt Chè
không còn là niềm tự hào riêng của tiểu đoàn chúng tôi nữa mà còn là niềm tự
hào của cả sư đoàn, nên ở bức tường chính giữa ngay ở cửa nhìn vào phòng truyền
thống, chính uỷ sư đoàn đã duyệt cho treo tấm ảnh cắm cờ trên bốt Chè phóng to
bằng cái chiếu. Loại cựu chiến binh biết thừa là các cụ diễn, còn cánh lính mới
toe cứ nghênh mắt nhòm thằng Vĩnh trong ảnh đang phất cao lá cờ Quyết Thắng và
cứ tưởng đấy là tấm ảnh được chụp giữa lúc tơi bời khói lửa. Gặp gỡ nhau có một
ngày ở doanh trại sư đoàn, anh em còn mê mải hỏi thăm chuyện làm ăn, nên cái
cảnh diễn cắm cờ trên bốt Chè cũng qua đi. Phải công nhận tấm ảnh trích ở cảnh
phim rất đẹp. Tư thế chiến sĩ quân đội nhân dân đứng trên đầu thù trông rất
hiên ngang. Một hoạ sĩ đã phỏng theo tấm ảnh ấy vẽ mẫu tem phát hành trong dịp
kỷ niệm ngày thành lập quân đội nhân dân. Công ty phát hành sách lại in tấm ảnh
cắm cờ trên bốt Chè vào bìa lịch. Cánh cựu chiến binh bắt đầu xì xào và đến
ngày hội truyền thống của sư đoàn, anh em đưa vấn đề đó chất vấn chính uỷ.
Chính uỷ đành phải giải thích theo kiểu thích đến đâu giải đến đấy : Các nghệ sĩ
phải chọn hình tượng, chọn điển hình chứ làm sao đưa được cả sư đoàn vào một
tấm ảnh. Lúc ở doanh trại sư đoàn, cánh lính cựu cứ ngậu xị lên nhưng về đến
nhà, chuyện cắm cờ cũng nhạt dần. Ðại tá bơm xe, trung tá bán chè đỗ đen, thiếu
tá buôn kem... tiếng gọi của cái bao tử làm chúng tôi quên hết chuyện hoa lá
cành.
Hai mươi năm sau... Ðạo diễn Xtivenxơn sang Việt Nam quay bộ
phim Máu và hoa. Ông đến các cơ sở sản xuất phim xem những thước phim đã quay
trong thời kỳ kháng chiến và ông yêu cầu Bộ Văn hoá cho phép được gặp và phỏng
vấn một số người có mặt trong những thước phim tư liệu ông đã chọn mua. Bộ Văn
hoá điện sang Cục Chính trị, Cục Chính trị điện xuống sư đoàn. Bấy giờ lớp chỉ huy
cũ đã về hưu. Lớp chỉ huy mới ở trường sĩ quan ra hoặc ở các đơn vị khác mới bổ
sung về, ai nấy đều tin Vĩnh đã vượt qua lửa nhảy lên cắm cờ ở bốt Chè. Sư đoàn
trưởng cử sĩ quan chính trị đi tìm bằng được Vĩnh về doanh trại sư đoàn gặp đạo
diễn Xtivenxơn. Bộ phim máu và hoa được chiếu rộng rãi trong cả nước. Tôi cũng
được giấy mời đi xem phim. Những chuyện Vĩnh kể với đạo diễn Xtivenxơn đều đúng
như trong cảnh diễn cho đồng chí Bạn quay phim. Nó kể diễn biến trận đánh y như
thật, có quên chăng chỉ là đoạn nó nằm bẹp xuống đất, sợ đến vãi linh hồn.
Luật đến tìm tôi. Anh thở dài :
-
Thằng Vĩnh nó tưởng anh em ta chết hết cả rồi.
Tôi an ủi Luật :
- Dù cắm cờ thật hay cắm cờ diễn trên phim,
cánh lính chiến có được ăn cái giải gì đâu.
- Sự việc chúng mình tận mắt còn bẻ quẹo đi như
thế huống chi là những sự việc đã xảy ra từ 50 năm, 100 năm. Mình viết cái giấy
lên Trung ương khẳng định không có chuyện cắm cờ trên bốt Chè. Cậu ký vào đây
xác nhận hộ mình.
- Ừ thì ký. Ðược chưa ?
- Tốt lắm. Phiền cậu ghi rõ chức vụ, phiên hiệu
đơn vị hồi đó.
Tôi ghi hết. Sau này tôi mới biết chị Luật đã bán
con lợn 50 ký lấy tiền cho chồng đi tìm các bạn đồng đội để khẳng định không có
chuyện cắm cờ trên bốt Chè. Anh sao bức thư ấy làm mấy chục bản, anh đem từng
bản sao lên nộp các cơ quan có trách nhiệm. Thế là câu chuyện đó rùm beng trong
sư đoàn nhưng ai dám hạ tấm ảnh Vĩnh phất cờ ở bức tường giữa phòng truyền
thống. Ai dám huỷ hàng triệu con tem, hàng chục vạn bìa lịch có in ảnh Vĩnh phất
cờ nữa chứ. Sư đoàn trưởng phải gặp riên mấy anh em chúng tôi đê nghị đừng
"chiếu bí" sư đoàn. Trận tiêu diệt bốt Chè là trận lớn nhất trong
lịch sử sư đoàn, là vinh dự của cả sư đoàn, ông không thể hạ ngay tấm ảnh cắm
cờ được, ông sẽ đi tìm tấm ảnh khác.
Một trăm năm nữa cũng chẳng ai tìm được tấm ảnh khác
ấy đâu. Một hôm, con trai Luật đến tìm tôi :
- Chú ạ, bố cháu sắp mổ dạ dày. Bố cháu muốn
gặp chú trước khi lên bàn mổ.
Tôi phóng xe đến bệnh viện.
Luật vẫy tôi đến bên giường, nắm chặt tay tôi :
- Cậu là nhà văn, đừng bao giờ chỉ viết một nửa
sự thật và đừng bao giờ viết những chuyện khôn có thật thành chuyện có thật.
Cậu hãy viết những điều cậu đã nghe thấy : không có chuyện cắm cờ trên bốt Chè,
cậu viết ngay đi và đem đến đây đọc cho mình nghe.
- Anh đừng nói gở. Sửa một chuyện tưởng là có
thành một chuyện không hề xảy ra đâu phải ngày một ngày hai. Tôi sẽ viết.
Ca mổ đã thành công. Vết mổ chóng liền sẹo. Luật vẫn
sống. Tấm ảnh thằng Vĩnh phất cờ vẫn treo trong phòng truyền thống sư đoàn. Gần
đây, đạo diễn Xitivenxơn đã mời Vĩnh sang Anh bốc phét về chuyện cắm cờ để
quảng cáo cho bộ phim Máu và hoa. Thằng con Trời ấy, số nó đỏ thật. Giá lúc tôi
bảo nó đưa băng đạn và cả hai quả lựu đạn cho tôi, nó tự ái khi thấy danh dự bị
xúc phạm, nó liền leo lên lấy thân mình lấp ngay lỗ châu mai thì bây giờ làm
sao còn sống mà sang Anh bốc phét nữa. ở bên Anh, làm sao người ta biết được nó
đã vãi linh hồn trong trận đánh bốt Chè. Cái quần trong phim là cái quần khác
đấy.
• Họ anh dũng chiến đấu như chưa hề sợ hãi; hãy cứ lấy thân mình bảo vệ từng thước đất bờ cõi cho quê hương này đơm hoa. Đáng trân trọng lắm chứ. Oái oăn thay, kẻ hèn nhát lại được vinh danh và hưởng lộc trong sự gian trá và chỗ thân quyến. Nếu ta muốn biết những kẻ khấu đầu hôm nay nghĩ sao về tiền bạc, về những cánh rừng thuê bán nơi vùng đất biên cương, về sự rẻ rúng đến ngay cả cái liêm sỉ của chính mình thì chả cần phải nhìn đâu xa - Tay Vĩnh là một trong những con người như thế . .
ReplyDeletechuyện này xwsVieetj mình quá nhiều mà:xe tăng húc cổng dinh độc lập thời chống mỹ hay anh hùng lực lượng vũ trang thời chống tàu đều đầy.làm ơn sưu tầm thêm thời chống pháp cho đủ bộ đi
ReplyDelete